Demokracja kontra demokracja, czyli urządzanie sobie życia przez obywateli kontra wielki zgniły kompromis

Jak już Czytelnicy tego bloga się zorientowali, nie bardzo wierzę w naturalność demokracji i wolnego rynku (to się często wymawia jednym tchem, choć są to zjawiska niekoniecznie równoległe, ale dla celów tego wpisu uważam je za paralelne), choć wierzę, że jest to potencjalnie bardzo dobry ustrój, o ile istnieje większość światłych obywateli, którym na niej zależy. Doświadczenie historyczne pokazuje, że człowiek z natury chciałby urządzać świat po swojemu, a nie zgadzać się na kompromisy z innymi, którzy chcą z kolei wprowadzać własne porządki. W celu uniknięcia nieustannej walki, która jest stresująca i doprowadza wszystkich do ruiny, godzimy się na umowy społeczne, z których potem jesteśmy niezadowoleni. W rezultacie tworzą się systemy hierarchiczne, w których ci, którym nie udało się dopchać do władzy, muszą z pokorą znosić los podległych lub nawet wykluczonych. Ci z kolei, którym udało się władzę zdobyć, w naturalny sposób próbują tej władzy nigdy nie oddać, bo władza nie tylko korumpuje, ale władza uzależnia jak narkotyk.

    W wysłuchanej wczoraj audycji radiowej (chyba legalnie, skoro udostępniona była na stronach internetowych Polskiego Radia) profesor B.Grzegorzewska wspomniała m.in. króla Leara, tytułowego bohatera sztuki Szekspira, o której wypowiedziałem kilka refleksji jakiś czas temu. Polska uczona zwróciła uwagę na fakt, że stary Lear niby zrzeka się władzy na rzecz córek i zięciów (oprócz Kordelii, na której uczuciach się stary głupiec nie poznał – uwaga moja), ale tak naprawdę zachowuje poczet stu zbrojnych towarzyszy, z którymi odwiedza swoje córki, żeby dawać im rady i reprymendy. Tej władzy wraz z drużyną zostanie potem pozbawiony, ale to już inne zagadnienie. Zrzekając się władzy, chciał się tak naprawdę pozbyć stresu i odpowiedzialności, czyli tej nieprzyjemnej strony jej sprawowania, ale nadal chciał podejmować istotne decyzje!

    W historii znamy przykłady ludzi, którzy będąc u szczytu władzy, zrezygnowali z niej, wycofując się do zacisza domowego. Jednym z takich przykładów jest cesarz Dioklecjan, jeden z najtęższych organizatorów w historii, od którego datujemy początek rzymskiej monarchii w formie już nie zakamuflowanej republikańską tytulaturą (pryncypat – od pierwszy senator i pierwszy obywatel), ale wyrażonej wprost jako dominat (dominus – pan).

    Człowiek ten zorganizowawszy system rotacji władzy najwyższej (dwóch augustów i  dwóch cezarów mających się po pewnym czasie wymieniać władzą), po prostu się wycofał. Dziś powiedzielibyśmy, że przeszedł na emeryturę, a przecież nie musiał, bo przez nikogo nie był zagrożony!

    Niemniej i w jego przypadku sytuacja wyglądała tak, że niejednokrotnie augustowie i cezarowie zwracali się do niego o radę, a zdarzało się, że zbierali się w jego prywatnej willi, żeby zasięgnąć jego opinii. Człowiek ten miał po prostu ogromny autorytet, który opierał się nie tylko na sile legionów, ale na ogromnej wiedzy i doświadczeniu w rzemiośle rządzenia.

    Sulla, jeden z najkrwawszych dyktatorów w historii republikańskiego jeszcze Rzymu, po trzech latach rządów ciężkiej ręki, podczas których masowo mordował przeciwników politycznych (proskrypcje), wycofał się z życia publicznego i zmarł po roku śmiercią naturalną nie niepokojony przez nikogo.

    Tacy mężowie zdarzają się jednak niezwykle rzadko. Są to bowiem ludzie, dla których władza jest jedynie narzędziem do wypełnienia misji i niczym więcej. Zarówno Sulla jak i Dioklecjan uważali, że w kraju panuje chaos, który niszczy państwo, rujnuje obywateli i korumpuje system wartości etycznych, weszli na arenę polityczną, zdobyli pełnię władzy, wprowadzili porządek w taki sposób, jaki sami uważali za najlepszy (stąd ich ocena do dziś pozostaje przedmiotem kontrowersji) i „przeszli na emeryturę”, bo władza nie była dla nich narkotykiem, a życia bez niej nie uważali za mniej wartościowe.

    Jak jednak daje się zauważyć, takich ludzi można w historii policzyć na palcach, jeśli nie jednej, to w każdym razie na pewno dwóch rąk.

    Smutna rzeczywistość pokazuje, że zdecydowana większość tych, którzy władzę zdobyli, chcieliby ją utrzymać na zawsze. Hosni Moubarak, obalony w zeszłym roku autorytarny prezydent Egiptu, kiedy mu doniesiono, że Lech Wałęsa nie został ponownie wybrany na prezydenta Polski (wygrał wtedy Aleksander Kwaśniewski), mocno się zdziwił, że oto władzę stracił urzędujący prezydent.

    Mechanizmem obronnym demokracji, który nie pozwala na wieczyste sprawowanie władzy jest kadencyjność urzędów. Jak jednak widzimy na przykładzie Rosji, można sobie z tym poradzić (dwie prezydentury Putina, potem jego premierostwo, i pewnie teraz znowu dwie prezydentury). Łukaszenka, też pierwotnie wybrany demokratycznie, wiedział jak tę demokrację stłamsić i stać się dyktatorem.

    Idealistów, którzy „nie zgadzają się z tobą, ale życie by oddali, byś mógł głosić swoje poglądy” jest niezwykle mało, a wśród polityków aktywnie biorących udział w „grze o tron” praktycznie nie ma ich wcale. Skrajni zwolennicy katolickiej prawicy najchętniej zdelegalizowaliby SLD i PO, zaś Stefan Niesiołowski z PO jawnie wyraża pogląd, że PiS powinien zostać wyeliminowany z życia publicznego. Polska demokracja wydaje się więc istnieć tylko dlatego, że różne strony szachują się nawzajem, a nie dlatego, że ktokolwiek wierzy w demokrację jako wartość.

    Przypomina to trochę sytuację we francuskim Zgromadzeniu Narodowym po wojnie francusko-pruskiej, w którym to zdecydowaną większość stanowili monarchiści, a mimo to doprowadzili do utrzymania III Republiki. Stało się tak z tego prostego względu, że były trzy ugrupowania monarchistyczne – dwa ugrupowania zwolenników królestwa: 1. popierający starszą linię Burbonów, 2. popierający orleańską linię Burbonów, oraz (3) jedno ugrupowanie bonapartystyczne, a więc zwolennicy cesarstwa. Stronnictwa te tak dalece były ze sobą skłócone, że mimo łącznej większości w parlamencie, nie były w stanie przeforsować idei monarchistycznej. III Republika była więc tworem, którego właściwie nikt nie chciał, ale się na nią ostatecznie godził. Przykład ten pokazuje, jak często jesteśmy ofiarami systemów, które nie są od nas zależne. Ci, którzy uruchamiają system, często tracą nad nim kontrolę, a często ulegają „przemiałowi” przez tenże system. Stąd tam, gdzie doszukujemy się jakichś tajnych i wszechświatowych doskonałych spisków (spiski, podkreślam, są, ale nie są wcale takie doskonałe, ani tak wszechogarniające), często działają mechanizmy, nad którymi sami ich twórcy stracili kontrolę.

    W całym tym niewesołym kontekście, zwłaszcza w sytuacji kryzysu wywołanego przez pewien system, który oddaje kontrolę nad gospodarką kapitałowi finansowemu (mam na myśli sektor bankowy w odróżnieniu od przemysłowego), oraz w kontekście wprowadzenia międzynarodowego prawa, które stworzy mechanizmy stanowiące potencjalne zagrożenie dla wolności wypowiedzi, nietykalności osobistej i nienaruszalności miru domowego, bardzo optymistycznie nastroiła mnie wieść z Islandii, o której milczą wszystkie media głównego nurtu. Pamiętamy wielki kryzys Islandii, który sprawił, że państwo to zbankrutowało. Ale news, jak to news – pojawił się, pokomentowaliśmy, ucieszyliśmy się, ze to w Islandii a nie u nas i na tym koniec. Potem media wypełniły się innymi newsami, a o Islandii wszyscy zapomnieli z wyjątkiem chwil, kiedy wybuchały wulkany. Ale nawet przy okazji tych wybuchów, o sytuacji państwa-bankruta nikt już nic nie mówił, jakby się tam nic nie działo. A tymczasem, jak się okazuje, działo się i dzieje.

   

Czytających w języku angielskim odsyłam do: http://singularityhub.com/2011/08/03/25-ordinary-citizens-write-icelands-new-constitution-with-help-from-social-media/

Tych, którzy wolą wersję w języku polskim, wklejam (nikt nie zgłosił pretensji do praw autorskich) post, który mój kolega wkleił na Facebooku, ale który można znaleźć na kilku forach internetowych (m.in. Onetu czy TVN 24):

PRZECZYTANE W INTERNECIE - CO WY NA TO? Islandczycy sprawili, że rząd, który aprobował pod dyktando światowej finansjery zubożyć islandzki naród zgodnie ze scenariuszem aktualnie przerabianym przez Grecję, podał się w komplecie do dymisji! Główne banki w Islandii zostały znacjonalizowane i mieszkańcy zdecydowali jednogłośnie zadeklarować niewypłacalność długu, który został zaciągnięty przez prywatne banki w Wielkiej Brytanii i Holandii. Doprowadzono też do powołania Zgromadzenia Narodowego w celu ponownego spisania konstytucji. I to wszystko w pokojowy sposób. To prawdziwa rewolucja przeciw władzy, która doprowadziła Islandię do aktualnego załamania. Na pewno zastanawiacie się, dlaczego te wydarzenia nie zostały szeroko nagłośnione? Odpowiedź na to pytanie prowadzi do kolejnego pytania: Co by się stało, gdyby reszta europejskich narodów wzięła przykład z Islandii? Oto krótka chronologia faktów: Wrzesień 2008 roku: nacjonalizacja najważniejszego banku w Islandii, Glitnir Banku, w wyniku czego giełda zawiesza swoje działanie i zostaje ogłoszone bankructwo kraju. Styczeń 2009 roku: protesty mieszkańców przed parlamentem powodują dymisję premiera Geira Haarde oraz całego socjaldemokratycznego rządu,a następnie przedterminowe wybory. Sytuacja ekonomiczna wciąż jest zła i parlament przedstawia ustawę, która ma prywatnym długiem prywatnych banków (wobec brytyjskich i holenderskich banków) wynoszącym 3,5 miliarda euro obarczyć islandzkie rodziny na 15 lat ze stopą procentową 5,5 procent. W odpowiedzi na to następuje drugi etap pokojowej rewolucji. Początek 2010 roku: mieszkańcy zajmują ponownie place i ulice, żądając ogłoszenia referendum w powyższej sprawie. Luty 2010 roku: prezydent Olafur Grimsson wetuje proponowaną przez parlament ustawę i ogłasza ogólnonarodowe referendum, w którym 93 procent głosujących opowiada się za niespłacaniem tego długu. W międzyczasie rząd zarządził sądowe dochodzenia mające ustalić winnych doprowadzenia do zaistniałego kryzysu. Zostają wydane pierwsze nakazy aresztowania bankierów, którzy przezornie uciekli z Islandii. W tym kryzysowym momencie zostaje powołane zgromadzenie mające spisać nową konstytucję uwzględniającą nauki z dopiero co przerobionej lekcji . W tym celu zostaje wybranych 25 obywateli wolnych od przynależności partyjnej spośród 522, którzy stawili się na głosowanie (kryterium wyboru tej 25 poza nieposiadaniem żadnej książeczki partyjnej była pełnoletniość oraz przedstawienie 30 podpisów popierających ich osób). Ta nowa rada konstytucyjna rozpoczęła w lutym pracę, która ma się zakończyć przedstawieniem i poddaniem pod głosowanie w najbliższych wyborach przygotowanej przez nią Magna Carty . Czy ktoś słyszał o tym wszystkim w europejskich środkach przekazu? Czy widzieliśmy, choćby jedno zdjęcie z tych wydarzeń w którymkolwiek programie telewizyjnym? Oczywiście NIE! W ten oto sposób Islandczycy dali lekcję bezpośredniej demokracji oraz niezależności narodowej i monetarnej całej Europie pokojowo sprzeciwiając się Systemowi. Minimum tego, co możemy zrobić, to mieć świadomość tego, co się stało, i uczynić z tego legendę przekazywaną z ust do ust. Póki co, wciąż mamy możliwość obejścia manipulacji medialno informacyjnej służącej interesom ekonomicznym banków i wielkich ponadnarodowych korporacji. Nie straćmy tej szansy i informujmy o tym innych, aby w przyszłości móc podjąć podobne działania, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Mała Islandia pokazuje, że można się nie bać wielkich korporacji finansowych. U nas politycy wszystkich opcji ochoczo krytykują białoruskiego dyktatora Łukaszenkę, podczas gdy każda opcja, gdyby mogła bardzo chętnie przyjęłaby jego system. PiS w imię obrony niepodległości gotów był inwigilować obywateli, PO jest gotowe robić dokładnie to samo, tyle że w imię ochrony praw autorskich. A tymczasem może byśmy wybrali kolegium 25 ludzi nie należących do żadnej partii, którym naprawdę zależy na całej Polsce i na wszystkich Polakach, którzy opracowaliby taką konstytucję, która naprawdę by stała na straży ich praw i wolności.

Do polityki się nie nadaję. Zwolennikiem żadnej z istniejących w Polsce opcji politycznych nie jestem! Gdyby jednak przyszła potrzeba opracowania nowej ustawy zasadniczej, i gdyby ktoś mi zaproponował pracę w gremium się tym zajmującym, od takiego obowiązku bym się nie uchylił, bo myślę, że jestem na tyle obiektywny, a przy tym mam w sobie na tyle empatii, że zrobiłbym to sumiennie i dobrze. A po robocie spokojnie i bez żalu wróciłbym do domu.

Na razie kibicuję Islandii, małemu krajowi i jego nielicznej populacji obywateli, którzy nie wiem czy wierzą w demokrację, ale po prostu wierzą, że sami muszą urządzić swoje życie, bo kiedy robią to za nich inni, nie wychodzą na tym dobrze!