O Günterze Grassie i pisaniu wierszy na polityczne tematy

Trudno mi powiedzieć, czy niemiecki noblista, Günter Grass, ma całkowitą rację, w swoim wierszu bezwzględnie oskarżając państwo Izrael o zagrożenie dla pokoju światowego. Trudno mi też powiedzieć, czy słusznie robi pisząc inny wiersz w obronie Grecji przeciwko planowi oszczędnościowemu narzucanemu Grekom przez bankowy system najzamożniejszych krajów Europy (czytaj: jego własnego kraju, czyli Niemiec). Odnoszę wrażenie, że z Güntera Grassa wychodzą jakieś słowiańskie geny, i że facet wyraża bunt wobec uładzonego germańskiego poczucia porządku, odpowiedzialności i posłuszeństwa wobec oficjalnej politycznej linii reprezentowanej przez rząd w Berlinie. Ponieważ również mam naturę taką, że nie przepadam za ustalonym porządkiem świata i nic nie napawa mnie takim obrzydzeniem, jak wielkie grupy ludzi stanowiące towarzystwo wzajemnej adoracji i komplementacji W jakimś stopniu jest to moja fatalna wada, ponieważ wcale nie chcę odgrywać roli trolla celowo psującego wszelkie dyskusje na forach internetowych, a jedynie adwokata diabła, który lekko prowokuje do dyskusji i nie pozwala zasklepić się w samozadowoleniu wzmacnianym przez poparcie grupy odgrywającej rolę właśnie towarzystwa wzajemnej adoracji, ale zasadniczo nie jest tej grupy wrogiem pragnącym jej zagłady.

W tym sensie postawa autora Blaszanego bębenka jest mi bardzo bliska. Ja nie wiem, może Izrael inaczej nie daje rady, może musi prowadzić politykę oblężonej twierdzy z tą różnicą, że na dodatek wyznaje zasadę, że najlepszą obroną jest atak, ale fakty są takie, że jest to bodaj jedyny kraj na świecie, którego populacja jest relatywnie znikoma, a który prowadzi całkowicie samodzielną politykę, nie licząc się z uwarunkowaniami międzynarodowymi. Na taką swobodę decyzji pozwalają sobie jedynie Stany Zjednoczone, Rosja i Chiny. Mocarstwa europejskie są uwikłane w taką sieć wzajemnych powiązań, a przede wszystkim zobowiązań, że ich wola polityczna jest często sparaliżowana.

Grecki styl życia niewątpliwie daleko odbiega od niemieckiej dyscypliny i pracowitości, ale on się skądś wziął i skoro przez tyle lat nikomu nie przeszkadzał, dlaczego cały świat nagle wymaga od Greków, żeby stali się jakimiś oszczędnymi i pracowitymi protestantami? Osobiście naprawdę denerwuje mnie, kiedy grecki emeryt przed telewizyjną kamerą narzeka, że miał emerytury 1700 euro, a teraz mu ją obcięli i dostaje tylko 1200 euro. Jeżeli słyszę, że Polska przeznacza jakieś pieniądze na pomoc takiemu krajowi, w którym emeryci dostają 1200 euro, i w którym prawie nikt nie płaci normalnych podatków, to trafia mnie szlag i macham ręką na Greków. Taki jest odruch  mieszczańskiej strony mojej natury, ale w tym samym czasie „ciemna strona mocy”, która mnie ciągnie gdzieś do Kozaków na Zaporoże, albo do szemranej knajpy, czy też na koncert punk-rockowy, każe mi się buntować przeciwko grupie facetów w uniformach (czyt. garniturach i krawatach), którzy całemu światu mówią jak należy żyć, a więc ciężko harować, oszczędzać i gromadzić bogactwa (jak mawiał mój zmarły przyjaciel „robić pod siebie”). Mieszczańska strona mojej natury mimo wszystko przeważa, ponieważ wszelka alternatywa prawdopodobnie zaprowadziłaby mnie do zagłady, ale mam duże zrozumienie dla tych, którzy nie chcą codziennie jeździć w garniturach i krawatach na 8 godzin do biur i być trybikami w machinie sterowanej przez jakichś niemieckich czy francuskich facetów w garniturach i krawatach.

W całej sprawie Güntera Grassa pojawia się jednak jedno wielkie „ale”. Dlaczego autor genialnych powieści wyraża swoje polityczne poglądy w postaci grafomańskich wierszy? Proszę o wybaczenie, ale każdy wiersz zaangażowany w konkretny problem polityczny uważam za grafomański. Kiedy Jarosław Marek Rymkiewicz, polski poeta, którego świetne wiersze pamiętałem z początku lat 80. ubiegłego stulecia, napisał swoje rymowane manifesty polityczne adresowane do Jarosława Kaczyńskiego, uznałem to za morderstwo na poezji. Zbigniew Herbert, który poglądy miał bardzo zbliżone do tych, jakie dzisiaj reprezentuje Jarosław Kaczyński, i który również pisał poezję, nie zniżał się do tworów okolicznościowych pisanych na potrzeby bieżącej sytuacji politycznej i dlatego pozostaje wielkim poetą.

Günter Grass może ma trochę racji, może ma jej dużo, a może nie ma jej wcale. Problem w tym, że o tym zadecyduje rzeczywistość polityczna. Wielki literat może się oczywiście wypowiadać na każdy temat, ponieważ ma do tego prawo jako człowiek i obywatel. Może swoim wypowiedziom nadać formę powieści, a nawet wiersza, o ile dostatecznie z konkretnej sytuacji wyabstrahuje wystarczającą ilość ponadczasowej prawdy. Prawdy uniwersalnej, z której ludzkość będzie mogła czerpać jeszcze długo po śmierci autora. Jeżeli ktoś pisze wiersz „na temat” , a w dodatku na temat konkretnej bieżącej sytuacji politycznej, która, jak wiadomo, w przeciągu kilku/kilkudziesięciu lat może się diametralnie zmienić, robi rzecz niewłaściwą – degraduje poezję jako taką oraz siebie jako autora. Niemiecki noblista z pewnością ma aż nadto okazji do wyrażania swoich opinii politycznych. Czy jednak zaraz musiał pisać o tym wiersze?